Dat wordt een laat kerstdiner voor de familie Rajoy

‘Voor de eerste keer gaan Spanjaarden op een verkiezingsavond naar bed zonder dat ze weten wie het land gaat regeren.’ De tweet van de politiek analist Ignacio Escolar vatte de situatie in Spanje van gisteravond mooi samen. De uitslag van de landelijke verkiezingen is voor Spanje nieuw. De twee partijen PP en PSOE wisselden elkaar de afgelopen decennia dankzij absolute meerderheden steeds af, maar dat tijdperk is nu voorbij.

De PP (de conservatieven) behaalde zondag het meeste aantal zetels. Maar dat betekent niet dat zittend premier Mariano Rajoy het ook de komende vier jaar in zijn eentje mag gaan bepalen. In vergelijking met de verkiezingen van 2011 verloor zijn Volkspartij 63 zetels, waardoor er zal moeten worden samengewerkt om een meerderheid te behalen. En dat zijn Spanjaarden, die pas sinds 1978 een democratische grondwet hebben, niet gewend.

De relatief jonge partijen Podemos en Ciudadanos deden beide voor de eerste keer mee aan de landelijke verkiezingen, en kaapten zoals voorspeld veel stemmen weg bij de twee traditionele leiders, waardoor er nu liefst vier belangrijke spelers zijn. Een coalitie met de centrumrechtse partij Ciudadanos zou voor de PP de meest logische optie zijn, ware het niet dat ook deze twee partijen samen niet aan een meerderheid van minstens 176 zetels komen.

Een samenwerking van de PP met de socialistische PSOE lijkt ondenkbaar, aangezien deze twee partijen op de meeste punten lijnrecht tegenover elkaar staan. Hetzelfde geldt voor Podemos, de partij die voortkwam uit de Occupy-achtige beweging die in 2011 wekenlang het centrale plein in Madrid bezet hield uit onvrede over het kapitalisme en het regeringsbeleid van Spanje.

Hadden de verkiezingen een jaar eerder plaatsgevonden, dan was het plaatje waarschijnlijk totaal anders geweest. Podemos ging ooit aan kop in de peilingen en de PP leek een nog veel hardere val te gaan maken dan die gisteren werd geregistreerd.

Het was aan premier Rajoy om te bepalen wanneer hij de verkiezingen zou laten plaatsvinden. Zijn timing bleek niet slecht uitgekiend, want pas de laatste weken kwam zijn partij volgens de peilingen weer als ‘winnaar’ uit de bus. ‘Winnaar’ tussen aanhalingstekens, inderdaad, aangezien hij ten opzichte van vier jaar geleden een derde van zijn kiezers heeft verloren. Bovendien staat hem de zware (onmogelijke zelfs, zo denken velen) klus te wachten om een stabiele regering te vormen.

Misschien moet het kerstdiner van de familie Rajoy maar over de jaarwisseling worden getild.