Catalonië is ongehoorzaam, maar vermijdt geweld

In de aanloop naar het beoogde referendum aanstaande zondag is de spanning in Catalonië om te snijden. De centrale regering in Madrid trekt alles uit de kast om het aangekondigde referendum niet door te laten gaan, maar Catalanen verzetten zich. Vooralsnog zonder geweld.

De 19-jarige Marc Llucià schommelt wat heen en weer in zijn groene hangmat, zijn benen verstopt in een slaapzak. De grond onder hem is bezaaid met lege flesjes water en chocolademelk, sigarettenfilters en voorverpakte cakejes.
Naast hem zit Mireia Lorente, ook negentien, in kleermakerszit op een uitgevouwen kartonnen doos. Vandaag (donderdag, red.) zijn Mireia en Marc voor de zesde opeenvolgende ochtend wakker geworden op de patio van de universiteit van Barcelona. Als het aan hen ligt, blijven ze daar nog zeker tot aanstaande zondag.

Want zondag — 1 oktober — is de dag van het referendum. Althans, het referendum dat Catalonië zo graag had gewild, maar waar de centrale regering in Madrid een stokje voor steekt. Het Hooggerechtshof in de hoofdstad bepaalde dat de volksraadpleging in strijd is met de Spaanse grondwet en dus niet door mag gaan. Dat levert al wekenlang spanningen op in de regio. Eén van de maatregelen die ‘Madrid’ trof, was het onder curatele stellen van de Catalaanse politie: 17.000 zogenoemde ‘mossos’ moeten zeker tot 1 oktober luisteren naar de bevelen uit Madrid.

Afgestoft waterkanon
In de havens van de steden Barcelona en Tarragona liggen sinds vorige week cruiseschepen waar duizenden politieagenten uit het hele land kunnen worden ondergebracht. Alle verloven van de politie werden ingetrokken. Hoewel het over het algemeen rustig is op straat en er geen incidenten hebben plaatsgevonden, rechtvaardigde de centrale regering de actie door te stellen dat het er gewelddadig aan toegaat in Barcelona. Begin deze week werd een in 2014 aangeschaft maar nooit eerder gebruikt waterkanon naar Catalonië overgebracht. Een preventiemaatregel, aldus de centrale regering.

Zo opsommend lijkt het alsof het zondag, of in de aanloop naar die dag, helemaal mis zou kunnen gaan. Ondanks het dreigende optreden van de Spaanse regering geloven Marc en Mireia echter niet dat het daadwerkelijk tot gewelddadigheden zal komen. “Ze doen dit alleen om ons bang te maken,” zegt Mireia. “Ze wachten een moment af waarop Catalanen de fout in gaan. Die gelegenheid moeten we ze niet geven,” voegt Marc toe.

Beide studenten zeggen zich geen Spanjaard te voelen en daarom te willen kunnen stemmen voor een onafhankelijk Catalonië. Marc: “Bij Spanje denk je aan het land met de meeste bars per inwoners, aan feest, aan vakantie. Spanjaarden worden door andere Europeanen uitgelachen. Ik wil daar niet mee geassocieerd worden. Catalanen zijn anders, serieuzer.”

Het bezetten van het universiteitsgebouw is volgens de twee het beste wat ze nu kunnen doen. De illusie dat ze hiermee bereiken wat ze het liefste willen – komende zondag een door Spanje erkende stem kunnen uitbrengen voor een onafhankelijk Catalonië – hebben ze niet, maar zo hebben ze in ieder geval het idee dat ze íets doen. Overdag en ’s avonds worden er toespraken en discussies gehouden, en gaan de meesten overigens gewoon naar college. De vaste kern van studenten die op de universiteit overnacht bestaat uit zo’n vijftig personen.
Een eerste aanleiding voor de grote logeerpartij was de arrestatie van veertien regionale bestuurders, vorige week woensdag. Die actie zette kwaad bloed bij veel Catalanen. Binnen een paar uur verzamelden zich tienduizenden demonstranten in het centrum van Barcelona. Veel werknemers kregen vrij om de straat op te gaan. Een dag later verplaatste het protest zich naar het Hooggerechtshof van Catalonië, waar weer duizenden Catalanen op af kwamen.

Zonder geweld
Ook Marc en Mireia waren erbij. Tijdens de demonstraties kwam het een paar keer tot een confrontatie tussen politie en demonstraten en werden verschillende politiewagens vernield. Maar hard geweld bleef uit. Ook eerdere pro-onafhankelijkheidsdemonstraties in de afgelopen jaren – waar soms meer dan een miljoen mensen samenkwamen – verliepen zonder geweld.

De vreedzame manier van protesteren trok ook de aandacht van WikiLeaks-oprichter Julian Assange. Tijdens een videoconferentie die hij dinsdag hield voor studenten in Barcelona, beschuldigde hij de Spaanse premier Rajoy ervan ‘op zoek te zijn naar een gewelddadig proces’. Assange waarschuwde de Catalaanse studenten hier niet in mee te gaan en juist het tegenovergestelde te doen.

‘Zonder ongehoorzaamheid geen onafhankelijkheid’
Marc en Mireia zijn van plan zich aan het advies van Assange te houden. Voor vandaag (donderdag, red.) staat er nog een groot studentenprotest op het programma en zondag zullen ze hun stem uitbrengen. Waar, hoe en met welk biljet (er werden door de politie 9 miljoen stembiljetten in beslag genomen, maar de voorbije dagen weer veel geïmproviseerde biljetten uitgedeeld) is nog onduidelijk.

Gestemd zal er worden, daar zijn ze allebei van overtuigd. Sense desobediència no hi ha independència, staat op veel aanplakbiljetten in de stad te lezen. Zonder ongehoorzaamheid geen onafhankelijkheid. Met de ongehoorzaamheid zit het wel goed, maar dan wel op vreedzame wijze.